10 zasad legal design

1. Skoncentruj się na użytkowniku:

Stawiaj docelowego odbiorcę dokumentu lub usługi prawnej w centrum uwagi. Zastanów się: kim jest użytkownik (np. klient, pracownik, obywatel) i jakie ma potrzeby oraz poziom wiedzy. Dopasuj styl, zakres informacji i sposób prezentacji tak, aby dla tego odbiorcy wszystko było zrozumiałe i użyteczne. Dzięki temu treści prawne będą bardziej przyjazne. Projektowanie z perspektywy użytkownika sprawia to, że prawo staje się dla niego dostępne i oczywiście praktyczne.

2. Używaj jasnego i prostego języka:

Formułuj zdania w sposób zrozumiały dla każdego. Ważne abyś unikał skomplikowanych konstrukcji, strony biernej i typowo prawniczego żargonu. Zamiast nadmiernie formalnych sformułowań, używaj codziennych odpowiedników (np. zamiast „niniejszym oświadcza” napisz „oświadcza”). Jeśli musisz użyć terminu technicznego lub ustawowego, wyjaśnij go prostymi słowami albo podaj definicję. Prosty język nie obniża wartości dokumentu, a sprawia, że więcej osób go poprawnie zrozumie.

3.Zapewnij przejrzystą strukturę:

Uporządkuj informacje logicznie, w kolejności, która prowadzi czytelnika krok po kroku. Podziel dokument na jasno oznaczone sekcje lub rozdziały, każdej nadaj zrozumiały nagłówek. Dzięki temu odbiorca szybko zorientuje się, gdzie szukać poszczególnych informacji. Logiczna struktura (np. w umowie: definicje, obowiązki stron, terminy, odstąpienie, itd.) pomaga uniknąć chaosu i sprawia, że nawet dłuższy tekst staje się łatwiejszy do przyswojenia.

4. Stosuj czytelny układ i formatowanie:

Zadbaj o wizualną przejrzystość tekstu. Wykorzystuj listy punktowane lub numerowane, aby wyliczać elementy (np. obowiązki, kroki procedury) zamiast umieszczać je w jednym bloku tekstu. Wyróżniaj ważne fragmenty – na przykład pogrubieniem kluczowych pojęć czy zastosowaniem koloru/tła dla istotnych uwag. Stosuj jednolitą czcionkę o odpowiednim rozmiarze, zachowuj odstępy między akapitami i sekcjami. Taki układ ułatwia skanowanie wzrokiem dokumentu i szybkie odnalezienie potrzebnych informacji.

5. Wykorzystuj elementy wizualne:

Objaśniaj złożone informacje nie tylko słowami, ale i grafiką. Diagramy, tabelki, infografiki czy ikony mogą zilustrować trudniejsze zagadnienia, pokazać strukturę procesu lub porównać opcje. Na przykład w umowie można dodać prosty schemat procesu dostawy, a w instrukcji prawnej – piktogramy symbolizujące poszczególne etapy. Elementy wizualne przyciągają uwagę i pomagają zrozumieć treść szybciej niż sam tekst, pod warunkiem że są czytelne i adekwatne. Pamiętaj, by grafika wspierała przekaz, a nie go przytłaczała lub od niego odciągała.

6.Pisz zwięźle i na temat:

Unikaj nadmiernej długości i powtarzania tych samych informacji różnymi słowami. Każde zdanie i każde słowo powinno wnosić wartość – jeśli coś można skreślić bez utraty sensu, zrób to. Zbyt rozwlekłe dokumenty nużą odbiorcę i utrudniają wyłowienie kluczowych postanowień. Lepiej przekazać tylko niezbędne informacje, ale w sposób kompletny, niż „lać wodę”. Zwięzłość zwiększa przystępność – użytkownik szybciej pojmie istotę dokumentu i nie zgubi się w nadmiarze treści.

7. Zachowaj spójność terminologii i stylu:

Używaj konsekwentnie tych samych określeń dla tych samych pojęć na całym dokumencie. Jeśli raz strony umowy określasz jako „Zlecający” i „Wykonawca”, trzymaj się tych nazw (a nie zmieniaj na „Strona 1”, „Usługodawca” itd.). Spójność dotyczy także tonu wypowiedzi i formatu – np. jeśli decydujesz się na zwroty grzecznościowe w drugiej osobie („Ty, Twój”), stosuj je wszędzie jednakowo. Dzięki temu dokument jest przejrzysty i profesjonalny, a ryzyko pomyłek lub różnych interpretacji – mniejsze.

8. Testuj i udoskonalaj iteracyjnie:

Traktuj tworzenie dokumentu czy komunikatu prawnego jako proces, który można poprawiać. Zanim uznasz pracę za skończoną, przetestuj ją – daj do przeczytania przedstawicielowi grupy docelowej (np. typowemu klientowi, pracownikowi) i poproś o informację zwrotną. Dowiedz się, które fragmenty są dla niego niezrozumiałe lub problematyczne. Następnie wprowadź odpowiednie poprawki. Iteracyjne ulepszanie – nawet drobne korekty języka, dodanie przykładu czy zmiana układu – znacząco zwiększy czytelność. Pamiętaj, że pierwsza wersja rzadko bywa idealna, a uwzględnienie perspektywy użytkownika w poprawkach to sedno legal design.

9. Współpracuj interdyscyplinarnie:

Zaangażuj w tworzenie materiałów prawnych osoby o różnych kompetencjach – nie tylko prawników, ale też projektantów graficznych, specjalistów od UX (doświadczenia użytkownika), komunikacji czy nawet psychologów poznawczych. Taka współpraca pozwala łączyć wiedzę merytoryczną (prawną) z umiejętnościami projektowania przyjaznej komunikacji. Interdyscyplinarne podejście sprawia, że dokument czy usługa prawna będzie nie tylko poprawna pod względem prawnym, ale również atrakcyjna wizualnie, zrozumiała i dopasowana do sposobu, w jaki ludzie przyswajają informacje. Różne perspektywy w procesie tworzenia pomagają wychwycić błędy i znaleźć kreatywne rozwiązania

10. Zapewnij dostępność przekazu:

Upewnij się, że Twoje materiały prawne są dostępne dla jak najszerszego grona odbiorców, w tym osób z niepełnosprawnościami. Stosuj odpowiednio duży kontrast tekstu do tła (ważne dla osób słabowidzących, daltonistów), pisz czcionką o czytelnym kroju i odpowiednim rozmiarze. Unikaj zbyt złożonych form (np. skanów dokumentów tekstowych) – jeśli to możliwe, udostępniaj treść w formie pozwalającej na odczyt maszynowy dla osób niewidomych używających czytników ekranu. Dostosuj język i formę także do osób, które mogą nie znać specjalistycznych terminów lub mają niższy poziom umiejętności czytania – prosty język i jasno zdefiniowane pojęcia im również pomogą. Dzięki zasadzie dostępności Twój przekaz będzie inkluzyny i zrozumiały dla każdego, bez względu na ograniczenia.