Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej wprowadziła do polskiego systemu prawnego instytucję znaną już w wielu krajach europejskich. Dla właścicieli firm rodzinnych i osób planujących długofalowe zarządzanie majątkiem, fundacja rodzinna stanowi narzędzie o ogromnym potencjale. Warto jednak spojrzeć na nią nie tylko przez pryzmat korzyści, ale i zagrożeń, jakie może nieść.
✅ Zalety fundacji rodzinnej
1. Ochrona i trwałość majątku
- Fundacja zapobiega rozdrobnieniu majątku między spadkobierców – majątek pozostaje całością i może służyć kolejnym pokoleniom.
- Po przeniesieniu do fundacji majątek jest chroniony przed osobistymi wierzycielami fundatora.
- Fundator może precyzyjnie określić przeznaczenie majątku – np. stypendia dla wnuków, środki na leczenie seniorów.
- Fundacja ogranicza ryzyko „ucieczki” majątku poza rodzinę wskutek rozwodów, sporów czy dziedziczenia ustawowego.
2. Kontrola nad firmą rodzinną
- Udziały w firmie rodzinnej mogą być skoncentrowane w fundacji, co zapobiega ich rozdrobnieniu i osłabieniu kontroli.
- Umożliwia płynne przekazanie zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci fundatora.
- Zapewnia jednolitą strategię rozwoju, niezależną od prywatnych interesów poszczególnych spadkobierców.
- Chroni firmę przed skutkami rodzinnych konfliktów – struktura właścicielska pozostaje nienaruszona.
3. Korzyści podatkowe i efektywność finansowa
- Dochody fundacji nie są opodatkowane CIT do momentu wypłaty świadczeń beneficjentom.
- Brak podatku od spadków i darowizn w przypadku najbliższej rodziny (grupa zerowa).
- Fundacja może efektywnie zarządzać całym majątkiem – nieruchomościami, udziałami, oszczędnościami – jako całością.
- Umożliwia planowanie i kontrolę wydatków rodzinnych na lata – wypłaty mogą być celowe, stopniowe i zaprogramowane.
4. Stabilność i instytucjonalizacja dziedzictwa
- Uporządkowanie zasad sukcesji minimalizuje konflikty i nieporozumienia w rodzinie.
- Fundacja może realizować także cele filantropijne, wyznaczone przez fundatora.
- Może funkcjonować przez dziesięciolecia – stanowiąc trwały filar rodzinnego dziedzictwa i wartości.
⚠️ Ryzyka i ograniczenia fundacji rodzinnej
1. Koszty założenia i utrzymania
- Minimalny fundusz założycielski to 100 000 zł – to bariera dla rodzin dysponujących mniejszym majątkiem.
- Fundacja generuje koszty: notarialne, sądowe, księgowe, prawne, podatkowe.
- Wymaga zapewnienia środków na bieżące funkcjonowanie – inaczej może stać się obciążeniem.
2. Biurokracja i ograniczenia formalne
- Fundacja musi prowadzić ewidencję, składać sprawozdania finansowe, protokołować posiedzenia organów.
- Fundator po wniesieniu majątku traci możliwość swobodnego dysponowania nim – obowiązuje statut.
- Nieprawidłowości formalne mogą skutkować interwencją sądu, a nawet rozwiązaniem fundacji.
3. Ograniczenia działalności i podatki
- Fundacja nie może prowadzić swobodnej działalności gospodarczej – tylko wskazane ustawą formy są dopuszczalne.
- Wypłaty świadczeń dla beneficjentów są opodatkowane 15% CIT.
- Naruszenie zasad prowadzenia działalności może skutkować karą 25% CIT i poważnymi konsekwencjami prawnymi.
4. Roszczenia zachowkowe
- Fundacja nie eliminuje prawa do zachowku – spadkobiercy pominięci wśród beneficjentów mogą wystąpić z roszczeniami.
- Roszczenia te mogą prowadzić do procesów sądowych i uszczuplenia majątku fundacji.
- Niezbędne jest odpowiednie planowanie – np. zawarcie umów o zrzeczenie się zachowku.
5. Czynniki ludzkie i ryzyko utraty wizji
- W kolejnych pokoleniach może dojść do odejścia od pierwotnej wizji fundatora.
- Brak praktyki i orzecznictwa może utrudniać działanie – to nowa instytucja w polskim systemie prawnym.
- Istnieje ryzyko konfliktów między beneficjentami lub członkami organów fundacji.
- Zewnętrzne instytucje (banki, kontrahenci) mogą z ostrożnością traktować fundacje jako nowe i mało znane podmioty.
Menu
