Wyzwania prawne dla sektora IT

czyli AI, software, know-how, SaaS w szacie prawnej

 

 

Firmy z branży nowych technologii stoją dziś przed wyjątkowymi wyzwaniami prawnymi. Rozwój sztucznej inteligencji (AI) rodzi pytania o regulacje i odpowiedzialność – Unia Europejska finalizuje AI Act, który nałoży nowe obowiązki na dostawców AI (np. wymóg compliance i transparentności)​ (itwiz.pl ).

Twórcy oprogramowania muszą dbać o ochronę własności intelektualnej. Kod źródłowy i algorytmy stanowią często kluczowe know-how przedsiębiorstwa. Ich utrata lub kopiowanie może przekreślić przewagę rynkową firmy​.

W modelu SaaS (Software as a Service) pojawiają się kwestie bezpiecznego przetwarzania danych, przejrzystych warunków świadczenia usług i zgodności z szybko zmieniającymi się przepisami (np. RODO, ustawa o komunikacji elektronicznej). Dodatkowo, coraz częściej podnosi się problem odpowiedzialności za algorytmy.  Gdy AI popełni błąd lub wyrządzi szkodę, kto ponosi konsekwencje? Bez odpowiednich umów i regulacji, granice tej odpowiedzialności mogą być niejasne​.

Sztuczna inteligencja – regulacje i odpowiedzialność algorytmów

 

Nowe technologie, jak AI, wymagają dostosowania prawa.

Rozwiązania oparte o AI wymagają kompleksowego podejścia prawnego. Nadchodzące regulacje (takie jak unijny AI Act) wprowadzą m.in. obowiązek uwzględniania w umowach wymogów dotyczących zgodności z prawem oraz standardów etycznych​.

Kancelaria Lexperts pomaga klientom przygotować się na te zmiany poprzez audyt stosowanych modeli AI i wdrożenie polityk zgodności (compliance). Istotnym zagadnieniem jest też konieczność klarowności algorytmów – Lexperts doradza, jak zagwarantować techniczne mechanizmy tłumaczące decyzje AI, co będzie kluczowe do ustalenia, po czyjej stronie leży ewentualny błąd systemu​.

W umowach z dostawcami AI prawnicy Lexperts precyzują podział ryzyk i obowiązków: np. co w sytuacji, gdy algorytm zawiedzie z powodu wadliwych danych, a co gdy przyczyną jest błąd kodu. Konieczne jest określenie granic odpowiedzialności każdej ze stron za różne rodzaje nieprawidłowości w działaniu AI​.

Zadaniem naszej kancelarii jest opracowanie dla klientów klauzul kontraktowych. Odpowiednie zapisy jasno wskazują, kto odpowiada za infrastrukturę, kto za algorytm, a kto za jakość dostarczonych danych. Takie precyzyjne zapisy nie tylko zabezpieczają przed sporami, ale też są zgodne z najnowszymi oczekiwaniami regulatorów co do transparentności i bezpieczeństwa AI​.

 

Oprogramowanie i własność intelektualna

Jak chronić kod i pomysły?

 

W sektorze IT szczególnego znaczenia nabiera ochrona własności intelektualnej – prawa autorskie do kodu, bazy danych, innowacyjnych rozwiązań. Brak odpowiednich działań w tym zakresie to jeden z najbardziej kosztownych błędów startupów technologicznych​. Lexperts zapewnia kompleksowe wsparcie w zabezpieczaniu IP czyli Intellectual Property. W tym zakresie przygotowuje umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych ze wszystkimi twórcami oprogramowania. To jest absolutnie niezbędne, aby firma faktycznie posiadała prawa do własnego produktu.

Kancelaria dba, by w kontraktach z programistami, podwykonawcami czy software house’ami znalazły się zapisy gwarantujące, że kod źródłowy oraz dokumentacja techniczna stanowią własność zleceniodawcy. W razie tworzenia oprogramowania wspólnie z partnerami lub klientami, prawnicy pomagają wynegocjować licencje i zasady współwłasności kodu tak, by chronić interesy klienta.

Istotną kwestią jest również używanie komponentów open source. 

Lexperts doradza, jak zgodnie z prawem korzystać z otwartych bibliotek i narzędzi, aby uniknąć naruszenia licencji open source czy przypadkowego ujawnienia własnego know-how. Dzięki odpowiednim regulacjom prawnym firmy IT mogą komercjalizować swoje rozwiązania (np. udzielać licencji na oprogramowanie) z pewnością, że ich prawa są zabezpieczone, a ryzyka – zminimalizowane.

Ochrona know-how i tajemnicy przedsiębiorstwa

 

Konkurencyjność firm technologicznych opiera się często na unikalnym know-how. Chodzi tu o stworzenie wydajnych algorytmów, nietypowych rozwiązaniach programistycznych, specyficznych procedurach czy bazach danych. Utrzymanie tych informacji w poufności ma kluczowe znaczenie. W praktyce prawnej know-how chronione jest jako tajemnica przedsiębiorstwa. Pod warunkiem oczywiście podjęcia należytych kroków zabezpieczających poufność informacji​. Lexperts pomaga klientom wdrożyć takie kroki

• identyfikujemy, które informacje w firmie stanowią cenne know-how
• tworzymy zestaw procedur ich ochrony.

W tym zakresie postulujemy oznaczanie dokumentów poufną klauzulą, kontrolę dostępu do kodu i repozytoriów, polityki bezpieczeństwa IT.

Podstawowym narzędziem są oczywiście umowy o zachowaniu poufności (NDA) oraz klauzule poufności w kontraktach z pracownikami i kontrahentami​. Kancelaria przygotowuje dla klientów NDAs szyte na miarę – tak, aby obejmowały wszystkie istotne informacje oraz przewidywały realne sankcje za ujawnienie tajemnic. Równie ważne jest zabezpieczenie się przed odejściem kluczowych członków zespołu wraz z know-how firmy. Dlatego Lexperts tworzy umowy o zakazie konkurencji i odpowiednie postanowienia w umowach o pracę, które ograniczają ryzyko, że były pracownik wykorzysta sekrety firmy u konkurencji​. W przypadku współpracy z zewnętrznymi dostawcami technologii, dbamy o zapisy gwarantujące, że przekazane im cenne informacje (np. dane do trenowania modelu AI) nie zostaną użyte poza projektem klienta​. Polskie prawo przewiduje surowe konsekwencje za kradzież tajemnicy przedsiębiorstwa – ujawnienie cudzego know-how bez zgody właściciela może być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji, zagrożony nawet sankcjami karnymi. Lexperts pomaga klientom korzystać z tych regulacji, by skutecznie dochodzić roszczeń w razie naruszenia tajemnicy firmy.

 

Umowy SaaS i usługi w chmurze – bezpieczeństwo i przejrzystość

Model SaaS oraz inne usługi chmurowe stały się powszechne, ale ich aspekty prawne wciąż bywają bagatelizowane. Wielu dostawców SaaS koncentruje się na technologii i produktach, zapominając, że równie istotna jest zgodność z przepisami oraz dobrze skonstruowane umowy z użytkownikami​.

Standardowy regulamin usługi online (Terms of Service) pełni rolę umowy z setkami czy tysiącami klientów – musi być więc dopracowany i zgodny z prawem.

1. Po pierwsze, Lexperts przeprowadza audyt regulaminów SaaS pod kątem wymogów prawa konsumenckiego. Jeśli usługa kierowana jest do konsumentów, dochodzą np. przepisy o prawie odstąpienia od umowy, obowiązki informacyjne itp.)
2. Po drugie analiza dokumentu następuje pod kątem RODO. Gdy w usłudze przetwarzane są dane osobowe, konieczne jest właściwe uregulowanie powierzenia przetwarzania danych, zgodnie z art. 28 RODO​.
3. Po trzecie, Ponadto kancelaria przygotowuje dla swoich klientów umowy SLA (Service Level Agreement). Określają one gwarantowany poziom usług (dostępność serwisu, czasy reakcji na awarie) oraz kary umowne lub inne mechanizmy za niedotrzymanie tych parametrów.

 

W umowach SaaS kluczowe jest także precyzyjne uregulowanie kwestii odpowiedzialności za ewentualne przerwy czy błędy – np. wyłączenie odpowiedzialności za utracone korzyści użytkownika czy ograniczenie jej do określonej kwoty. Dzięki doświadczeniu Lexperts klienci otrzymują kontrakty, które chronią ich interesy przy jednoczesnym zachowaniu zgodności z obowiązującym prawem.

 

 

SaaS + AI

Coraz więcej usług SaaS wykorzystuje elementy sztucznej inteligencji, np. moduły analizujące dane użytkownika, chatboty itp. W takich przypadkach dochodzi dodatkowa warstwa komplikacji prawnych. Eksperci zauważają, że wykorzystanie AI w SaaS wymaga jasnego określenia zakresu odpowiedzialności za wyniki generowane przez AI​.

Lexperts uwzględnia to w tworzonych dokumentach – np. dodając do regulaminu postanowienia wyjaśniające, że wyniki dostarczane przez AI mają charakter pomocniczy i wskazując, kto ponosi odpowiedzialność, jeśli okażą się błędne. Takie zapisy zabezpieczają firmę przed nieuzasadnionymi roszczeniami użytkowników w związku z działaniem algorytmów. Kancelaria dba też o zgodność usług SaaS z nowymi unijnymi regulacjami – Data Act, Digital Services Act – które nakładają kolejne obowiązki na dostawców usług cyfrowych. Dzięki wsparciu Lexperts, firmy SaaS mogą mieć pewność, że ich dokumentacja prawna nadąża za zmianami przepisów i chroni ich biznes.