Sztuczna inteligencja w kancelariach – analiza dziejących się zmian

Zastosowania AI w dokumentach prawnych – tworzenie, analiza, zarządzanie

• Tworzenie dokumentów: AI generuje projekty umów i pism procesowych w oparciu o wzorce językowe. Dzięki modelom NLP potrafi tworzyć tekst prawniczy zgodny z kontekstem i stylem prawnym, przyspieszając sporządzanie dokumentów​.
• Analiza i przegląd: Narzędzia AI automatycznie przeszukują i analizują treść dokumentów prawnych. Mogą wykrywać kluczowe klauzule, niezgodności lub ryzykowne zapisy w kontraktach oraz generować ich streszczenia w zrozumiałym języku​. Przykładowo, system AI przejrzy umowę i wskaże potencjalne sporne zapisy, dając prawnikom przewagę w zapobieganiu problemom​.
• Zarządzanie dokumentami: AI usprawnia kategoryzację i wyszukiwanie dokumentów. Może sortować tysiące plików pod kątem przydatności w sprawie, znacznie szybciej niż człowiek​. Ułatwia to przegląd dowodów w postępowaniach – przeciętnie skraca czas nawet o 70%​.
• Monitorowanie zmian i zgodności: Sztuczna inteligencja śledzi zmiany w prawie i w dokumentach. Potrafi porównywać wersje umów i automatycznie wskazywać nawet drobne różnice​. Może też analizować zbiory umów pod kątem zgodności z nowymi regulacjami – np. po wejściu w życie RODO mogła znajdować klauzule wymagające aktualizacji​.
• Przygotowanie sprawy: Zaawansowane narzędzia AI pomagają w analizie materiału dowodowego. Mogą podsumować zeznania świadków czy długie akta i wyłuskać sprzeczności oraz kluczowe fakty, co pozwala prawnikom lepiej i szybciej przygotować strategię procesową​.

 

Przykłady narzędzi AI i ich wykorzystania w kancelariach prawnych i korporacjach

• JPMorgan „COiN” – wewnętrzne narzędzie banku do analizy umów kredytowych. Przegląda umowy w kilka sekund, wykonując pracę równą 360 000 godzin pracy prawników i analityków rocznie​. COIN wykrywa błędy w obsłudze kredytów (wynikające z ludzkich pomyłek przy interpretacji ~12 tys. umów rocznie) i redukuje ryzyko takich pomyłek​.
• Due diligence M&A – duże kancelarie wykorzystują AI do przeglądu dokumentów transakcyjnych. Np. DLA Piper używa oprogramowania AI do analizy umów w procesach fuzji i przejęć​, które wyszukuje klauzule i tworzy ich podsumowanie. Podobnie Reed Smith testował system RAVN do przeglądu setek stron dokumentów – AI znalazła niektóre błędy pominięte wcześniej przez prawników​.
• Automatyczna weryfikacja umów – narzędzie LawGeex wykorzystuje AI do sprawdzania kontraktów pod kątem brakujących lub ryzykownych klauzul. Porównuje treść umowy ze zdefiniowanymi standardami firmy i sygnalizuje problemy, co usprawnia weryfikację zgodności umów z polityką firmy​.
• „Harvey” (ChatGPT dla prawników) – asystent AI oparty na modelu generatywnym używany w Allen & Overy. Harvey pomaga w sporządzaniu projektów dokumentów, analizie umów, due diligence, a nawet zadaniach z zakresu compliance​. Działa w wielu językach i dla prawników A&O, generując sugestie, rekomendacje i przewidywania na bazie ogromnych zbiorów danych​.
• Inne: W praktyce korzysta się też z AI do wyszukiwania orzecznictwa (np. narzędzia Westlaw/Lexis z AI), automatycznego generowania prostych pism (np. chatboty prawne do tworzenia pozwów o zapłatę), czy zarządzania sprawami (np. Clio, CaseText CoCounsel integrujące AI w obsłudze kancelarii). Te rozwiązania stają się standardem zarówno w dużych firmach, jak i mniejszych kancelariach.

 

AI vs tradycyjne metody sporządzania dokumentów

• Szybkość i wydajność: AI znacząco przewyższa ludzi pod względem prędkości przetwarzania tekstu. W badaniu porównawczym AI przeanalizowała 5 umów NDA w 26 sekund, podczas gdy prawnikom zajęło to średnio 92 minuty​. Nawet najszybszy prawnik (51 min) był ponad 100 razy wolniejszy od AI​. Dzięki temu rutynowe przeglądy czy redakcja dokumentów mogą być ukończone niemal natychmiast.
• Dokładność i spójność: Systemy AI potrafią osiągać wysoką skuteczność w wykrywaniu błędów i ryzyk. W przytoczonym badaniu algorytm AI osiągnął 94% trafności w identyfikacji ryzykownych zapisów w umowach, podczas gdy grupa 20 prawników – średnio 85%​. AI zapewnia też konsekwencję – nie pomija klauzul z powodu znużenia i utrzymuje jednolity standard analizy we wszystkich dokumentach. Jak zauważono, ogranicza to ryzyko błędów ludzkich i zapewnia spójność języka w tworzonych pismach​.
• Koszty i efektywność: Automatyzacja rutynowych czynności przez AI może obniżyć koszty obsługi prawnej. Algorytmy wykonują pracę paralegalów czy młodszych prawników szybciej i bez nadgodzin, co pozwala kancelariom zredukować koszty operacyjne i oferować klientom niższe stawki​. Jednocześnie uwalnia to czas prawników na bardziej złożone, wartościowe merytorycznie zadania​.
• Zrozumienie kontekstu: Tradycyjne metody opierają się na wiedzy, doświadczeniu i intuicji prawnika – człowiek lepiej rozumie subtelny kontekst, intencje stron czy niuanse kulturowe języka. AI, choć świetnie radzi sobie ze schematycznymi dokumentami, może nie uchwycić wszystkich niuansów czy celu biznesowego dokumentu, jeśli nie był on wyrażony explicite w danych treningowych. Złożone negocjacje i kreatywne rozwiązania prawne nadal wymagają udziału człowieka​.
• Niezawodność i zaufanie: Tradycyjne dokumenty sporządzone przez prawnika dają stronom pewność co do odpowiedzialności – wiadomo, kto jest autorem i kto ponosi ewentualne konsekwencje błędu. W przypadku AI brak pełnej wyjaśnialności decyzji algorytmu może budzić obawy​. W praktyce oznacza to, że produkt pracy AI musi i tak zostać zweryfikowany przez prawnika, aby zapewnić zgodność z aktualnym stanem prawnym i intencjami klienta.

 

Przyszłość AI w sektorze prawnym

• Coraz szersza adopcja: W najbliższych latach spodziewany jest gwałtowny wzrost wykorzystania AI w zawodach prawniczych. Według badań, 77% prawników uważa, że AI będzie miała duży lub transformacyjny wpływ na ich pracę w perspektywie 5 lat​. Ponad 68% kancelarii planuje wdrożyć generatywną AI na szeroką skalę w ciągu najbliższych trzech lat​. Wiele dużych firm już teraz pilotuje rozwiązania oparte na GPT, a do ~2027 r. użycie specjalistycznych narzędzi prawniczych AI może dorównać popularnością wykorzystaniu publicznych AI typu ChatGPT​.
• Zmiana modelu pracy prawnika: AI przejmując rutynowe, powtarzalne zadania (research, przegląd dokumentów, przygotowanie wstępnych wersji umów) uwalnia czas prawników na zadania wymagające kreatywności, negocjacji czy empatii. Prognozy mówią o oszczędności rzędu 4 godzin tygodniowo na prawnika dzięki automatyzacji, co przekłada się na ok. 100 000 USD dodatkowej wartości rocznie na prawnika (zamiast zajmować się żmudną pracą, może on tyle wygenerować w bardziej produktywnych zadaniach)​. Możliwe, że tradycyjny model rozliczeń godzinowych ulegnie zmianie – skoro AI przyspiesza pracę, klienci będą oczekiwać rozliczania za rezultat, a nie czas.
• Nowe role i specjalizacje: Pojawi się zapotrzebowanie na specjalistów łączących wiedzę prawniczą z kompetencjami technologicznymi. Już teraz kancelarie tworzą stanowiska typu Legal Technologist czy AI Liaison, które czuwają nad wdrażaniem i optymalnym wykorzystaniem AI. Przyszły prawnik będzie musiał umieć współpracować z AI – np. formułować odpowiednie zapytania (prompt engineering) czy interpretować wyniki algorytmów. Być może programy studiów prawniczych zostaną rozszerzone o naukę podstaw AI i analizy danych, by nowi prawnicy byli przygotowani do pracy z inteligentnymi narzędziami.
• Ulepszone narzędzia i innowacje: Możemy oczekiwać, że modele AI będą coraz bardziej zaawansowane i dostosowane do prawa. Wielkie firmy inwestują w trenowanie modeli na literaturze prawniczej – przyszłe AI będą lepiej rozumiały niuanse przepisów i języka prawniczego. Będą też bardziej wyjaśnialne (tłumacząc, na jakiej podstawie udzielają odpowiedzi) oraz bezpieczne pod względem ochrony danych. Możliwe są też przełomy w specjalistycznych zastosowaniach: AI oceniająca szanse procesowe (predictive analytics), automatyzująca tworzenie smart contracts w blockchain, czy wspierająca mediacje online.
• Wyzwania regulacyjne i etyczne pozostaną: Dynamiczny rozwój AI wyprzedza tworzenie prawa, więc regulacje będą musiały gonić technologię. Możliwe, że w przyszłości pojawią się międzynarodowe standardy korzystania z AI w wymiarze sprawiedliwości, certyfikacje narzędzi AI dla prawa czy nawet „licencje” na używanie wysokiego ryzyka AI. Równocześnie organizacje prawnicze będą aktualizować kodeksy etyczne. Mimo postępu, rola człowieka jako gwaranta uczciwości procesu prawnego pozostanie kluczowa – nawet najlepsza AI ma służyć wsparciem, a nie zastępować niezależny osąd prawnika czy sędziego.

 

CHCESZ WIEDZIEĆ JAK PRAKTYCZNIE WDROŻYĆ AI DO KANCELARII: Jak praktycznie zastosować AI w kancelarii prawnej? – LEXPERTS Kancelaria prawna

CHCESZ POZNAĆ REGULACJE PRAWNE DOT. AI W KANCELARII: Ryzyka i ograniczenia AI – LEXPERTS Kancelaria prawna